Ds. Sybrand Mancadan: ‘een liederlijck sujet'
Zijn enige zoon Sybrand trok ook de publieke aandacht, echter op heel andere wijze. Nu kunnen we lachen om zo'n liederlijk figuur onder je verre voorouders, toentertijd zal hij beslist het zwarte schaap en DE grote schande van de familie geweest zijn... Sybrand werd geboren op donderdag 30 oktober 1636 in Oosterwierum, Friesland. Als jongeling ging hij theologie studeren, achteraf gezien vast niet zijn eigen keuze. Veel familieleden uit moeders familie waren namelijk predikant. Hij was toen al een vrolijke levensgenieter met scherp oog voor 't vrouwelijk schoon. Dat dit niet zonder gevolgen bleef, merkte hij al op z'n 17e. Hij had zijn vriendinnetje namelijk 'met kind geschopt'. Beide ouders zullen op een huwelijk hebben aangedrongen en hij trouwde als ‘bedienaar des Goddelijken Woords' tijdens zijn studie tot predikant, op 18 jarige leeftijd op zondag 17 oktober 1655 in Franeker met de 20-jarige predikantsdochter Sophia Hayonis Walckens.  Hun enige zoon, genaamd Johannes werd krap zes maanden later gedoopt op donderdag 13 april 1656 in Franeker in de Oldehoofsterkerk door zijn opa Haijo Johannes Walckens, die daar toen predikant was.
Sybrand hertrouwde, 35 jaar oud, op donderdag 17 december 1671 in Leeuwarden met de weduwe Tryntje Gerryts. Zij overleed jong en binnen drie jaar na dit tweede huwelijk, trouwt Sybrand voor de derde keer, 38 jaar oud, op woensdag 22 mei 1675 in IJlst, Friesland met Catharina Mederhuys.
Sybrand was, ondanks het feit dat hij het woord Gods verkondigde, blijkbaar nogal een losbandig en liederlijk figuur die de regels van de kerk niet altijd even serieus nam. Hij werd dan ook op 15 juni 1676 als predikant te Oosterwierum afgezet wegens: 1 °. onkuischheid, vóór het huwelijk gepleegd met zijne derde vrouw Catharina Abrahami Mederhuijs, Nota Bene eene predikants-dochter,
Na eerst enige tijd geschorst geweest te zijn, is hij eindelijk, 4 October 1682, 'wegens vele en sware aanhoudende zonden, en zig verbeterende als de jonge Wolven, die dagelijks erger worden, met eenparige stemmen van het Heilig Predikampt gedeporteert als sijnde een liederlijck sujet'.
[NH kerkje te Tjerkgaast]
Blijkbaar zag Sybrandus noch in Friesland als in andere provincies nog kansen en vertrok voor de VOC naar Kaapstad, Zuid-Afrika. Drie jaar eerder was daar de nieuwe kommandeur [later Gouverneur] Simon van der Stel in 1679 op de Kaap aangekomen.
In 1682 wordt 'n kollege van vier Heemraden op Stellenbosch in ‘die lewe geroep' en kort daarna 'n skool en 'n onderwyswoning gebou. Sybrand Mankadan aanvaar diens as onderwyser, voorleser en sieketrooster'.
In 1687 trouwt Sybrand voor de vierde maal op het Kasteel aan de Kaap in Kaapstad, Zuid-Afrika met weduwvrouw Maria Catharina Swaanswijck. Aangezien hij de enige in Stellenbosch was met een echte Universitaire opleiding werd hij zelfs gekozen als 'Secretaris van den Geregte der gemelte Colonie an Stellenbosch'. Op 30 mei 1692 kocht hij zich nog een slaaf genaamd Titus, 25 jaar oud en afkomstig van Java voor 70 Rijksdaalders. Een niet gering bedrag! 
Uit de preek van ds. Charles Fensham ter ere van het 300 jarig bestaan van de Hervormde gemeente Stellenbosch, op 1 November 1986 in het Afrikaans; Die Stellenbosse gemeente op 8 November 1686 gestig is, was hier nog geen dorp nie. Daar was net 'n paar plase hier en daar. Die wêreld het vol gestaan van bome en struike. Dit moes die vryburgers eers verwyder voordat hulle hul landerye kon aanlê. Dit was harde werk en heelwat vryburgers het ná aanvanklike pogings tou opgegooi. Nou vier die gemeente al sy driehonderdjarige bestaan. Die manne wat vir hierdie werk kans gesien het, was dikwels ruwwe gaste, volgens die ou dokumente. Hulle het geen belangstelling vir die kerk en die godsdiens gehad nie. Daar was 'n klein groepie stabiele mense met huisgesinne wat al vroeg om onderwys vir hul kinders gevra het. Uit hierdie mense, 52 in getal, is die eerste gemeente gevorm. Hier was 14 jaar geen predikant nie. Die gemeente en die kinders was uitgelewer aan die sieketrooster, Sybrand Mancadan, 'n geskorste predikant wat lief was vir die bottel. Met so 'n begin sou 'n mens nie veel vrug in die gemeente verwag het nie. Die gemeente is pas gestig toe oorval 'n groep Franse Hugenote die wankelende en sukkelende groepie lidmate. In Oktober 1688 kom Simon van der Stel vir sy verjaardag na Stellenbosch en saam met hom bring hy twaalf wavragte Hugenote, o.a. Pierre Simond, hul predikant. Op 17 Oktober hou Simond sy eerste preek in Stellenbosch se kerkie. Die Hollandse vryburgers wat die oggend saam met die kommandeur en sy hoë amptenare die diens bygewoon het, het daarvan niks verstaan nie, want dit was in Frans.
foto: Ronald Hijmans, 2010 Ondanks al zijn liederlijck gedrag is er heden ten dage zelfs een gastenverblijf op de campus van de Universiteit van Stellenbosch, afdeling Gesondheidswetenskappe, dat zijn naam draagt, 'die Mankadan onthaallokaal en -herberg. En op de plaats waar ooit de eerste pastorie stond, in de Dorpsstraat te Stellenbosch, staat een appartementencomplex genaamd het 'Sybrand Mankadangebou'.
Bronnen voor dit artikel zijn „Voor twee honderd jaren, Schetsen van het leven onzer Gereformeerde Vaderen, Utr. 1886," blz. 57-68, Acta Syn. Snee, 1677 art. 41. Aanvullingen en verbeteringen ROMEIN'S NAAMLIJST DER PREDIKANTEN IN DE HERVORMDE GEMEENTEN VAN FRIESLAND door Dr. S. D. VAN VEEN, Blz. 347, 613. Diverse webpublicaties zoals, Universiteit van Stellenbosch , South African Stamouers en Die Groot Trek. Met dank aan Kees Hoogakker. Terug naar BLOGS |
Sybrand werd beroepen in zijn geboorteplaats Oosterwierum en was daar predikant van 11 april 1659 tot 15 juni 1676. Zijn vrouw Sophia overleed vóór 1671, ten hoogste 37 jaar oud. 
Hij zou echter, indien hij zich wel gedroeg, na een half jaar weer beroepbaar zijn. Op 30 april 1679 werd hij te Tjerkgaast ‘ingehuldigd met aandringende predikatiën'. Al spoedig echter werd hij weer beschuldigd van verschillende zonden. 
Van der Stel vestigde nieuwe nederzettingen bij Stellenbosch [vernoemd naar zichzelf en de eikebomen die hij en zijn zoon er lieten planten] zo'n 50 km van Kaapstad verwijderd.