|
Nederlandse Jeugdherberg Centrale [NJHC] Tussen de nagelaten papieren van mijn moeder An van Wereld vond ik, behalve haar lidmaatschapsboekje van de NJHC, een compleet uitgetikte 'vacantietocht' c.q. reisverslag met foto's van een trektocht, langs Jeugdherbergen die zij maakte met een paar vrienden: Henk de Mare, Henny Slikker, Piet de Mare, Helmut Bleekroode en Rika 't Hart, van 17 augustus tot 1 september 1947. De reis begon per trein in Amsterdam en hun eerste overnachting was in Ermelo. Het gezelschap noemde zich 'de Zweetdroppels'. 
Geschiedenis Jeugdherbergen
Als idealist en aanhanger van de Nieuwe School organiseerde hij meerdaagse wandeltrips voor zijn stadse bleekneuzen. In de geest van de toenmalige progressieven was hij overtuigd van de heilzame werking van deze, voor veel kinderen, de eerste kennismaking met de natuur. In 1907 publiceerde hij zijn eerste ideeën over goedkope logeermogelijkheden voor jonge mensen, nadat hij tijdens een schoolreisje met zijn leerlingen de nacht moest doorbrengen in schuurtjes en dorpsscholen en hierbij constateerde dat er een grote behoefte was aan betere accommodaties. Hij kreeg veel steun en donaties voor zijn idee en daarmee begon hij de eerste jeugdherberg in Altena. In 1919 richtte hij een wereldwijd netwerk van jeugdherbergen op. Tussen 1933 en 1936 leidde hij een international bureau onder de naam Hostelling International, maar werd door de Nazi's gedwongen hiermee te stoppen.
  Verwachte steun uit godsdienstige hoek, bleef aanvankelijk ook uit. Deze vreesden dat contacten met anderen ten koste van eigen leer en ledental zou gaan. In krantenartikelen spraken ze ook hun vrees uit voor de teloorgang van familiebanden! Deze moreelethische argumenten kwamen trouwens ook van politieke organisaties, zoals de socialisten. Zij hadden immers al in 1918 de Arbeiders Jeugd Centrale [AJC] opgericht. Concurrentie overwegingen zullen daarbij beslist een rol hebben gespeeld. Uiteindelijk nam de autoritaire, Katholieke heer Deelen, oud-militair en secretaris van het Nederlands Jeugdleiders Instituut, het heft in handen en riep in 1929 een stichting in 't leven en doorkruiste daarmee welbewust de plannen van alle anderen. Door bemiddeling van Prof. Dr. van Poelje, toen al lid van de Haagse jeugdherbergorganisatie en later Secretaris-Generaal van het Ministerie van Onderwijs, kwam er een democratischer structuur en bleef de stichting Nederlandse Jeugdherberg Centrale (NJHC) bestaan, met als credo: ‘overal een thuis op je tochten'. In 1932 ontstond de Internationale Werkgemeenschap voor Jeugdherbergen [International Youth Hostel Federation]. Al snel ontwikkelde de toenmalige NJHC zich tot een grote organisatie met bijna 70 locaties in het hele land. Wereldwijd telde men meer dan 4000 hostels in zo'n tachtig landen.
Om de rondtrekkende jeugd enigszins te leiden en te informeren over Neerlands mooiste plekjes, gaf de NJHC diverse wandel- en fietstrektochten uit in handzaam formaat, zoals "route L" : fietstocht over de Veluwe en door de Achterhoek en Twenthe uit 1935.
Als bewegwijzering werden door het hele land de driehoekige groene bordjes, later blauwwit, opgehangen. Men maakte reeds vroeg propaganda in het Polygoon bioscoopjournaal, zoals: ‘Verlaat de stoffige stad' uit 1941. Een film, waarin de jeugd werd opgeroepen tijdens vakanties niet in de stad te blijven hangen, maar trektochten te gaan maken en daarbij te overnachten in jeugdherbergen. Het filmpje is online te bekijken op Geschiedenis VPRO dossiers.
Omdat de naam jeugdherberg bij veel mensen nog oubollige associaties opriep, koos men eind 20e eeuw, voor de term hostel. Omgedoopt tot Stayokay in 2003, telt de zelfstandige eigentijdse stichting nu 30 hostels in Nederland. Immense slaapzalen en corvee zijn passé. Je overnacht nu in comfortabele 2-, 4-, 6- of meerpersoonskamers, meestal met eigen sanitair. Beddengoed wordt uitgereikt bij aankomst. Stayokay wil toonaangevend zijn op het gebied van logies en maaltijdverstrekking, maar ook structureel en vol overtuiging een bijdrage leveren aan de maatschappij.
Terug naar BLOGS
 |
's Werelds eerste en nog bestaande jeugdherberg werd in 1912 geopend in het kasteel Wewelsburg te Altena in het Duitse Sauerland. In het kasteel zijn momenteel diverse musea gevestigd en de oude kamers zijn te bezichtigen.Het hostel is nu op een andere locatie op het terrein gelegen. De bedenker van deze overnachtingsmogelijkheid was Richard Schirrmann. 
In Nederland ontplooiden zich dezelfde ideeën en de eerste jeugdherberg ontstond in 1927 in Ouderkerk aan de Amstel en was gevestigd in een verbouwde molen. Overigens een privé initiatief van het pioniersechtpaar van Twisk. Schirrmann behoorde tot de eerste gasten! Ook in Petten, Blaricum, Delden en Zeist ontstonden jeugdherbergen, voortgekomen uit het arbeidersjeugdwerk, natuurvrienden- en geheelonthoudersbonden.
Streven was, om toegankelijkheid voor alle jeugd te bewerkstelligen. Een overkoepelende Nederlandse organisatie lag voor de hand. Het kostte echter nog heel wat discussies en zelfs ruzies om met name de jeugdleiders uit sociaal-pedagogische hoek, zover te krijgen dat meisjes en jongens onder één dak konden en mochten overnachten. Ook had deze groep hun twijfels met betrekking tot de vrijheid en ongeorganiseerde plannen der jeugdige gasten. In hun optiek moesten er meer duidelijke doelstellingen komen, meer gestoeld op gezonde opvoedkundige principes! 
Geslapen werd er in slaapzalen met stapelbedden en uiteraard in, gescheiden jongens- en meisjeskamers. De gast bracht zelf een lakenzak en handdoek mee. 
Sommige jeugdherbergen organiseerden zelf thema's om de jeugd te trekken. Zoals het Waterleliekamp in de Kaag in 1946. En zeilkampen in "It Beaken" in het Friese Heeg, alwaar ik zelf nog heb leren zeilen in 1972 op de oude tjotters!
In 2008 ontving Stayokay als eerste accommodatieverschaffende keten in Nederland het Europees Ecolabel. De bedrijfsvoering is milieubesparend, afval wordt gescheiden, gebruikt men groene stroom en geniet je in het hostel van een vers scharreleitje en een kopje Fair Trade koffie.